Ψυχίατρος του Χάρβαρντ εξηγεί πώς η ντοπαμίνη, το στρες και οι διατροφικές συνήθειες μάς οδηγούν ξανά και ξανά στο πρόχειρο φαγητό
Κείμενο: Μάριον Κοντογιάννη
Τα αναψυκτικά και τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα θεωρούνται επιβλαβή για την υγεία μας, ωστόσο το σώμα μας συνεχίζει να τα λαχταρά. Γιατί συμβαίνει αυτό; Η ψυχίατρος και καθηγήτρια στο Τμήμα Ψυχιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ, Una Naidoo, συγγραφέας των βιβλίων «This Is Your Brain on Food» και «Calm Your Mind with Food», εξηγεί τους μηχανισμούς πίσω από αυτή την επιθυμία και προτείνει τρόπους για να καλλιεργήσουμε πιο υγιεινές διατροφικές συνήθειες.
Ένα εξελικτικό υπόβαθρο που μας «κυνηγά»
Η καθηγήτρια Naidoo τονίζει ότι αν εξετάσουμε το ζήτημα μέσα από εξελικτική σκοπιά, οι πρόγονοί μας ζούσαν σε συνθήκες όπου η τροφή ήταν σπάνια. Γι’ αυτόν τον λόγο, οι ενεργειακά πυκνές τροφές (πλούσιες σε θερμίδες, λίπη και σάκχαρα) είχαν ιδιαίτερη αξία για την επιβίωση. Στην πραγματικότητα όμως, οι τροφές εκείνης της εποχής ήταν φυσικές και θρεπτικές: φρούτα, μούρα, ξηροί καρποί, σπόροι.
Σήμερα, η εικόνα έχει ανατραπεί. Οι υγιεινές φυσικές τροφές έχουν αντικατασταθεί σε μεγάλο βαθμό από υπερ-επεξεργασμένα προϊόντα γεμάτα ζάχαρη, σιρόπι καλαμποκιού υψηλής περιεκτικότητας σε φρουκτόζη, αλάτι και ανθυγιεινά λιπαρά.
Ο εγκέφαλος και η «παγίδα» της ντοπαμίνης
«Ο λόγος που τα σώματά μας λαχταρούν αυτά τα τρόφιμα είναι ότι περιέχουν συστατικά που αγγίζουν τα κέντρα ευχαρίστησης του εγκεφάλου», εξηγεί η καθηγήτρια Naidoo.
Τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα ενεργοποιούν την οδό ανταμοιβής της ντοπαμίνης, την ίδια που διεγείρουν εθιστικές ουσίες όπως η κοκαΐνη. Όταν καταναλώνουμε γλυκά, αναψυκτικά ή αλμυρά σνακ, η ντοπαμίνη μάς προκαλεί μια βραχυπρόθεσμη ευφορία, ενισχύοντας τον κύκλο επιθυμίας και κατανάλωσης. Το αποτέλεσμα είναι οι άνθρωποι να εστιάζουν στο άμεσο «ανέβασμα», αγνοώντας τις μακροπρόθεσμες συνέπειες: φλεγμονές, φθορά του μικροβιώματος του εντέρου, αυξημένο άγχος και χαμηλή διάθεση.
